Gdy po raz pierwszy w życiu spojrzałam na ceny coachingu – cykli szkoleniowych i pojedynczych sesji – złapałam się za głowę. To jest zdecydowanie za drogie! – pomyślałam, a po chwili poprawiłam się. Jeśli coaching jest metodą nowatorską, oryginalną, wnoszącą istotny wkład w rozwój wiedzy o człowieku, to może jest wart swojej ceny? Sprawdźmy to.
Na stronie internetowej jednej z największych na świecie organizacji coachingowych znalazłam tekst zatytułowany: „11 Kluczowych Kompetencji Coacha ICF w praktyce coachingu” autorstwa Bohdana Garsteckiego. Możemy w nim przeczytać, że kluczowe kompetencje coacha „tworzą spójny model efektywnej sesji coachingowej”. Przyjrzyjmy się uważniej każdej z nich i przekonajmy, co nowego ma coaching do zaoferowania:
Kompetencja 1 - „Zgodność z wytycznymi Kodeksu Etycznego i standardami zawodu coachingu".
Co ja na to? Cieszę się, że coachowie kierują się w swojej pracy zasadami etyki. Nie są w tym jednak odosobnieni – psychologowie, psychoterapeuci i wiele innych grup zawodowych posiada własne Kodeksy Postępowania Etycznego.
Kompetencja 2 – „Uzgodnienie kontraktu coachingu. B. Garstecki pisze: wymóg tzw. kontraktu stawia jasne wymaganie, aby coach uzgodnił z coachowanym obszar, w którym coach i coachowany będą wspólnie poruszać się w czasie rozmowy coachingowej oraz cele jakie coachowany chce osiągnąć w wyniku coachingu".
Co ja na to? Zawieranie kontraktu zasadnicza część zajęć: „Podstawowe umiejętności pomagania” realizowanych na studiach psychologicznych. Jest to także jeden z najważniejszych elementów szkolenia z zakresu psychoterapii. Coachig nie oferuje nam w tej materii niczego nowego. Co więcej – schemat zawierania kontraktu stosowany w coachingu jest niemal w całości przejęty od psychoterapeutów! Ciekawe, co by na to powiedział jego autor – amerykański psychoterapeuta J. Enright?
Kompetencja 3 - „Budowanie zaufania i poczucia bezpieczeństwa klienta. B. Garstecki rozwija swoją myśl następująco: relacja oparta na poczuciu zaufania, bezpieczeństwa, szacunku i bezinteresownego zainteresowana sprawami i celami coachowanego jest warunkiem koniecznym sukcesu w coachingu".
Co ja na to? W większości podejść psychoterapeutycznych uważa się, że zbudowanie opartej na zaufaniu, otwartości i szacunku relacji terapeutycznej jest jednym z najważniejszych warunków powodzenia terapii. Coaching i w tym obszarze nie wnosi niczego nowego, a jedynie adaptuje już istniejące metody.
Kompetencja 4 – „Obecność coachingowa. Autor pisze: coach w relacji coachingowej działa dla coachowanego, a nie dla siebie. (...) Coach w trakcie relacji coachingowej ma tylko jeden cel – osiągnięcie przez coachowanego jego własnych celów w jego własny sposób. Coach w tej relacji nie ma prawa ujawniać swojego systemu wartości, swoich problemów i rozwiązań".
Co ja na to? Kwestia odpowiedzialności wynikającej z roli psychoterapeuty jest bardzo dokładnie omawiana podczas szkoleń z psychoterapii. Szkoły różnią się między sobą w szczegółach (przykładowo, terapeuci humanistyczni ujawniają klientom siebie - swoje uczucia, postawy i poglądy; terapeuci psychodynamiczni – nie). Tym, co je łaczy, jest dbałość, by to psychoterapeuta był dla klienta, a nie odwrotnie. Coaching i w tym punkcie nie jest oryginalny.
Kompetencja 5 - „Aktywne słuchanie. W tekście B. Garsteckiego czytamy: coach powinien usłyszeć fakty, emocje, wartości i potrzeby coachowanego oraz umieć we właściwy sposób i we właściwym kontekście uświadomić coachowanemu to co usłyszał".
Co ja na to? Aktywnego słuchania uczyłam się na większości zajęć praktycznych podczas studiów psychologicznych. Trenowałam je również do znudzenia na szkoleniach z psychoterapii. Kiedy czytam, jakie techniki aktywnego słuchania stosuje coaching, ze zdziwieniem odkrywam wśród nich starą dobrą parafrazę, klaryfikację, pytania otwarte i zamknięte i wiele innych technik wyjętych z podręczników psychologii. Ale to już było... - chciałoby się zanucić.
Kompetencja 6 - „Pytania sięgające sedna. W artykule czytamy: mówiąc o pytaniach warto zastanowić się komu potrzebne są pytania? Pytania potrzebne są coachowanemu, aby odkrył sedno spraw, o których mówi, i znalazł możliwości przybliżenia się do realizacji celów, które chce osiągnąć".
Co ja na to? Pytania i inne wypowiedzi dotyczące istoty problemu to jedna z kluczowych interwencji psychologicznych/psychoterapeutycznych.
Kompetencja 7 - „Bezpośrednia komunikacja. Zdaniem B. Garsteckiego: od coacha wymaga się bezwzględnej spójności przekazu, nie może być udawania ani grania jakiejś roli".
Co ja na to? Jeden z najwybitniejszych psychoterapeutów, twórca humanistycznego podejścia w psychoterapii Carl Rogers pisał o bezpośredniej i otwartej komunikacji (i szkolił z tego zakresu przyszłych psychoterapeutów) przeszło pół wieku temu!
Kompetencja 8 - „Budowanie świadomości. W tekście czytamy: budowanie świadomości jest kwintesencją coachingu – pozwala coachowanemu zobaczyć i zrozumieć swoją sytuację w innym niż dotychczas kontekście i znaleźć możliwości, które pozwolą mu wyobrazić sobie przyszłość, w której jego cele są spełnione".
Co ja na to? Te założenia są żywcem wzięte z psychoterapii. Poszerzanie świadomości, wspieranie klienta w odkrywaniu swoich zasobów oraz możliwości wyjścia z sytuacji trudnej to - zdaniem psychoterapeutów - jeden z najważniejszych czynników zmiany. Na marginesie dodam - czego wielu coachów zdaje się nie zauważać - że psychoterapia tylko czasami ma na celu leczenie zaburzeń. Bardzo często chodzi w niej o wspieranie klienta w rozwoju osobistym. Na czym polega w tym obszarze nowatorstwo coachingu? Nie wiem. Konia z rzędem temu, kto mi to wyjaśni.
Kompetencja 9 i 10 – „Projektowanie działań + Planowanie i wytyczanie celów. B. Garstecki pisze: coach pomaga coachowanemu nazwać możliwe warianty działań dla osiągnięcia jego celu. (...) Same pomysły na rozwiązanie to jeszcze za mało. Coach pomaga w procesie zbudowania przez coachowanego planu działań. ".
Co ja na to? Psychoterapia może choć nie musi zajmować się planowaniem. W podejściach humanistycznych zostawia się klientowi w tym obszarze wolną rękę. W szkołach behawioralno-poznawczych, przeciwnie, planowanie zmiany to bardzo istotny element terapii. I znowu trudno mi odnaleźć u coachów cokolwiek nowego...
Kompetencja 11 – „Zarządzanie postępami i zaangażowaniem. W tekście czytamy: jedenasta kompetencja stawia wymaganie, aby coach stworzył proces zapewniający coachowanemu monitoring postępów. Coachowany podejmuje wielki wysiłek pójścia nieznaną mu drogą nowych rozwiązań. Będzie napotykał szereg przeszkód, co wpłynie negatywnie na jego motywację. Coach powinien pomóc mu poszukać, znaleźć i wdrożyć rozwiązania wspierające proces zmiany".
Co ja na to? Wspieranie klienta w procesie zmiany jest nieodzownym elementem terapii. Kropka.
Po przeczytaniu całego tekstu, widzę, że nie zdawałam sobie sprawy z tego, że jestem kompetentnym i kompletnym coachem. I to od jakichś 15 lat! Nie jestem zresztą wyjątkiem - jak się okazuje, każdy, kto ukończył całościowe szkolenie z psychoterapii, posiada w wysokim stopniu rozwinięte umiejętności coachingowe. I - co jeszcze raz warto podkreślić – umiejętności te nie są niczym oryginalnym, nowatorskim i odkrywczym. Psychologia, psychoterapia i szereg innych dyscyplin posługują się nimi od lat.
"Pic na wodę, fotomontaż" – tak nazywaliśmy w dzieciństwie chwyty poniżej pasa i nieuczciwe zagrywki. Niestety, po zapoznaniu się z materiałami na temat coachingu (nie tylko z cytowanego artykułu) dochodzę do wniosku, że jest to właśnie pic na wodę. Sztuczka marketingowa, która polega na opakowaniu starych treści w nowy błyszczący papier (z anglojęzyczna etykietą) i sprzedawaniu ich za niebotyczne kwoty. Jeżeli jestem w błędzie, poprawcie mnie. Obiecuję pokornie schylić czoło przed każdym, kto w przekonujący sposób mi ów błąd wykaże.
Aleksandra Hulewska
Zapoznaj się z regulaminem i dodaj komentarz.